Heeft je kind vrijheid nodig om te leren of juist heel veel grenzen?

Artikel door: LiezaGeuzinge
Geplaatst op: 13-06-2011 om 11:00

Onderwijs moet afgestemd zijn op elk kind afzonderlijk. Iets waar iedereen een voorstander van zal zijn, maar wat niet zo gemakkelijk realiseerbaar is. 
Er zijn in het basisonderwijs veel verschillende onderwijstypes waar we voor kunnen kiezen. Het Jenaplanonderwijs, Montessorionderwijs, Vrije School, regulier onderwijs (onderverdeeld in verschillende levensbeschouwingen). We proberen het kind naar die school te doen waar we denken en hopen dat het kind goed past.
Vaak is het vooraf echter niet duidelijk waar het kind goed past en is het een kwestie van gaandeweg ontdekken.

Veel vrijheid in het Montessorionderwijs 



Hier gebruik ik een voorbeeld van een kind wat naar het Montessorionderwijs ging. De ouders vonden dit een fijne en warme school. Het kind kreeg veel mogelijkheden om zichzelf te ontwikkelen. Elke dag was er veel vrijheid om zelf de dag in te delen met allerlei taakjes en lessen om te leren. Er waren wel enkele lessen die klassikaal gegeven werden maar de meeste lessen kon het kind zelf of met een ander kind samen leren. Natuurlijk was er wel een algemene planning maar dat lag als een groot raamwerk om de zelf uit te voeren opdrachten heen.
De ouders vonden het heerlijk om te zien dat het kind niet in een stramien werd gedrukt en veel vrijheid kreeg om zijn dag in te delen. Het was zoveel anders dan het klassikale onderwijs dat zij vroeger hadden genoten. Wat moest dit heerlijk zijn voor een kind, zo leren in vrijheid!
Helaas bleek het een kind te zijn wat veel moeite had met het leren. Er werden geen cijfers gegeven maar de beoordelingen die het kreeg kwamen zelden op zeer goed. Het was meestal net voldoende. De ouders kregen de overtuiging dat dit kind waarschijnlijk niet zo intelligent was als het andere kind in het gezin. Het was nou eenmaal zo en inmiddels had het kind ook al eens een jaar verlengd omdat het niveau niet voldoende was om door te stromen naar de volgende groep.

Een opstandig onhandelbaar kind



Daarnaast was het kind als het thuiskwam erg opstandig. Het had eerst een halfuur nodig om uit te razen. Het was boos, onhandelbaar, huilde om het minste of geringste. De dag was dan ook lang, middageten gebeurde op school, ongetwijfeld was dat de verklaring voor het gedrag.
Ook kwam het kind vaak thuis met “klachten” over de juf. Ze was boos op me omdat ik het niet kon. Ze schold op me. 
Dat was iets dat de ouders verbaasde want ze ervaarden de juf zelf als een warme juf met aandacht voor de kinderen. De ouders bespraken het wel met de juf maar de uitspraken van het kind werden aan beide kanten niet goed begrepen. “Ze heeft ook wel veel fantasie” was de conclusie.

Verandering van school

Na 5 jaar Montessorionderwijs, voor dit kind, ging het gezin verhuizen naar een ander dorp. De verhuizing bracht een andere school met zich mee. Automatisch keken de ouders uit naar een Montessorischool in de nieuwe omgeving. Eén van de juffen van de oude school opperde de optie om eens een reguliere school te gaan proberen. Het zou misschien een andere invloed op het kind kunnen hebben. Alhoewel de ouders deze keuze niet zo graag maakten, want het Montessori-onderwijs was voor een kind toch heerlijk onderwijs,  besloten ze toch naar het advies van de juf te luisteren en een reguliere school te bezoeken. 
De school was klein, het onderwijzend persoon aardig en warm, maar alles was zo anders dan op de oude school. Alle lessen gingen klassikaal. Er werden cijfers gegeven, het ging om scores. 
Ondanks de weerstand van de ouders werd de knoop toch doorgehakt. Organisatorisch bood de school wel voordelen. Het kind kon zelfstandig naar school fietsen en het kwam nu naar huis om om 12.00 uur een broodje te eten.

Verandering van kind

De verbazing steeg met de maanden die kwamen. Het kind gedijde goed. De cijfers waren goed, ze presteerde boven het gemiddelde, haar leervermogen steeg.
De strakke, duidelijke structuur deed wonderen. Het kind hoefde niet meer zelf na te denken over wanneer het iets moest gaan doen. Het werd aangereikt. Dan en dan maak je je rekenwerk. 
Langzamerhand vielen de puzzelstukjes op zijn plaats. Doordat er zoveel ruimte gegeven werd op de vorige school ontstond er faalangst bij het kind. “Wanneer moet ik dit gaan doen?”, “Dit gaat vast niet lukken als ik dit alleen moet gaan doen”, “de juf wordt vast boos op me als ik het niet kan”, “ik doe het maar niet, dan kan ik ook geen fouten maken”…………

Strakke structuur en regels

Dit kind ervaarde veiligheid in de strakke structuur en regels. Er was duidelijke klassikale uitleg en het kon leren van de vragen die klassikaal gesteld werden van andere kinderen. Deze omgeving bood het kind heel veel veiligheid.
Daarnaast mopperde het kind niet meer over de (nieuwe) juf, het was zelfs lyrisch over deze juf. Daarnaast was het kind blij en vrolijk als het uit school thuiskwam. De boze buien waren weg.
Al snel bleken ook enkele lichamelijke problemen,die tijdens de oude schoolperiode voortdurend aan de orde waren,verdwenen als sneeuw voor de zon.

Het juiste onderwijs bij het juiste kind

Het is niet altijd te voorzien of een kind het juiste onderwijs volgt. Soms moet dat blijken tijdens het volgen. Van school veranderen is niet eenvoudig en ingrijpend. In dit voorbeeld was het een (in dit geval prettige) bijkomstigheid vanwege de verhuizing. 
Het is echter wel belangrijk om kritische blik te houden op het soort onderwijs en in welke mate het echt past bij je kind. 
De verkeerde vorm van onderwijs kan o.a. een instabiele basis meegeven voor het vervolgonderwijs.

Meer weten of in gesprek komen met de auteur van dit artikel? Bekijk het profiel van Lieza Geuzinge, werkzaam bij Het Centrum Ontwikkeling en Educatie.