Lotje de kat deel 3

Lotje de kat deel 3 Foto: p.Gordon

miriam-van-broekhuizen Blogpost door: miriam-van-broekhuizen
Geplaatst op: 30-03-2012 om 22:57

Omgaan met verlies

"Laat dankbare herinneringen verder leven in tijden van verdriet, zoals vogels zingen in de regen".
​​​(Manu Keirse, psycholoog en schrijver)
 
Max is de laatste tijd wat dromerig in de klas. Zijn concentratieboog is erg kort. Juf ziet hem nadenken, zich verliezen in de dingen die om hem heen gebeuren. Het geeft niet, het hoort erbij. Max heeft in korte tijd zowel opa Duf als Lotje de kat verloren. Het kost tijd om dat een plekje te geven. In de kring, waarin het onderwerp Dood toch regelmatig even terug komt, heb ik mijn kinderen een verhaal voorgelezen. Het is een bijzonder verhaal, wat kinderen duidelijk maakt wat het betekent iemand te verliezen, daar om te rouwen. Het is in het verhaal visueel gemaakt, dat kan kinderen een helder beeld geven. Het verhaal heet De Drie Bomen. Het verhaal geeft aan dat verdriet te maken heeft met liefde, met houden van. Leren over verdriet is leren over liefde. Liefde voor jezelf, houden van jezelf, het verlies daadwerkelijk onder ogen zien. Troost ontvangen van je omgeving hoort daar ook bij. Pas daarna kan je weer verder groeien en mag de zon weer gaan schijnen...
 
"Gisteren was ik in het bos.
Op zoek naar drie bomen, drie bomen die ik gekend had.
Drie bomen die alle drie een tak hadden verloren.
Drie bomen die daar alle drie op een andere manier mee omgegaan waren.
Gisteren.
Vandaag heb ik ze gevonden.
De eerste boom was gaan rouwen om zijn verlies en zei ieder voorjaar als de zon hem uitnodigde om te groeien: 'dat kan ik niet, ik mis een tak'.
De tweede boom was geschrokken van de pijn en had maar snel besloten om het verlies te vergeten.
En ieder voorjaar als de zon hem uitnodigde te groeien, groeide hij.
De derde boom was geschrokken van de pijn.
Maar hij had gerouwd om het verlies.
En het eerste voorjaar dat de zon hem uitnodigde te groeien had hij gezegd: ‘dit jaar nog niet'.
Maar de zon kwam het jaar daarop terug.
Nu zei de boom: 'ja zon, verwarm mij opdat ik mijn wond kan verwarmen. Ziet u, mijn wond heeft warmte nodig, zodat hij weet dat hij erbij hoort'.
En het derde jaar dat de zon terug kwam sprak de boom: 'ja zon, laat mij groeien want er is nog zoveel te groeien'.
Na wat zoeken vond ik de drie bomen, of eigenlijk twee.
De eerste boom was klein gebleven. De plaats van de wond was duidelijk te zien, het was het hoogste punt van de boom.
De tweede boom was geen boom meer. Een voorjaarsstorm had hem doen omwaaien. De plek van de wond moest ik gaan zoeken. Achter een heleboel bladeren vond ik hem.
De derde boom was het moeilijkst te vinden, want ik had niet verwacht dat hij zo groot en sterk was geworden.
Maar gelukkig kon ik hem herkennen aan de dichtgegroeide wond die vol trots in het zonlicht stond."
(Van Evert Landwaard, Waar ben je nu, zie je me nog? 2000)
 
Dit verhaal heb ik in de kring verteld; de kinderen reageerden heel verschillend. Het ene kind is emotioneel ook wat verder dan de ander. Sophie begreep het heel goed. Het is omgaan met verdriet, het verdriet of het gaat om verlies van een dierbare of een andere vorm van verdriet. Het mag er zijn. Het mag er zijn, omdat iedereen erdoor heen moet; ieder op zijn eigen manier. Voor Max, Ruben en Mara is er de perenboom, achterin de tuin. Max gaat er vaak even zitten. Papa heeft zelfs samen met de drie kinderen een kruisje gemaakt van hout. Iedereen heeft er iets opgeschreven, over Lotje. Max schreef: "ik mis je, je was zo lekker zacht". Mara: ”dikke kus” en Ruben wilde graag " Rust zacht", net als bij opa op de steen stond. Om de drie kinderen ook weer te laten groeien, door het goed verzorgen van de wond, besloot de papa van Max, Ruben en Mara om aan de sterke tak van de perenboom een schommel te maken. Zo konden de kinderen er heerlijk terugdenken, huilen, lachen, boos zijn en verdrietig zijn om zowel opa Duf als onze Lotje de kat.
 
Kinderen en ook volwassenen kunnen verschillende gevoelens ervaren als een dierbare overlijdt. Heel heftige emoties, zelfs lichamelijke pijn kan er optreden. In je hele lijf wordt het verdriet, het gemis, ervaren.
• Verwarring. Je bent in de war. Gebeurt dit echt? Je wisselt in je emoties.
• Verdriet, diep verdriet. De wereld wordt even grijs. Laat je tranen stromen…
• Angst. Hoe moet oma nu verder nu opa er niet meer is? Kan mijn hart ook zomaar stoppen met kloppen? Kan dat ook bij mama? Praat erover met je kind, laat de angst er zijn, geef serieuze antwoorden en wees eerlijk.
• Schuldgevoel. Kinderen denken vaak dat de Dood is gekomen doordat zij eraan gedacht hebben; of dat ze te druk waren toen opa nog leefde. Of dat ze denken dat ze de Dood hadden kunnen voorkomen. Lucht je hart, zorg ervoor dat je kinderen erover praten, of spelen, het uiten.
• Boosheid. Waarom liet opa je in de steek? Waarom viel Lot nou van de trap... Het is niet eerlijk. Laat de woede eruit komen, lucht je hart. Het lucht letterlijk op.
• Eenzaamheid. Het gemis doet pijn; je kan nooit meer opa knuffelen... Eenzaamheid geeft ook aan dat je anderen nodig kunt hebben om je te troosten. Laat maar zien hoe je je voelt.
• Opluchting: omdat degene van wie je zo houdt geen pijn meer heeft... Het is heel naar als je ziet dat iemand pijn heeft, en je kan degene niet helpen.
• Onrustig zijn. Vaak dromen kinderen van diegene. Ze weten niet zo goed wat ze willen, en zijn daardoor heel onrustig; niet lekker slapen, niet stil kunnen zitten. Je dierbare zo graag weer bij je willen hebben dat het pijn doet, maakt je heel onrustig.
 
Ruben, de jongste van het stel, speelde het liefst gewoon door; hij liet zijn emoties niet zo zien. Een begrijpelijke reactie voor een kind van net vier jaar. Zij hebben nog geen besef; de reacties komen vanuit hun behoeften. Het is heel normaal als het eten en slapen niet lukken. Zij zijn mentaal niet in staat om daadwerkelijk te begrijpen dat een overledene niet meer terugkomt. Kinderen van zo’n jaar of zeven, acht of negen zijn juist enorm gefascineerd door de Dood; ze willen juist alles weten! Ze stellen de meeste vragen op momenten dat je het niet verwacht. Max vroeg zich af of Lotje het zand niet vervelend vond, en de beestjes in de tuin. En opa in de oven, dat doet toch heel erg pijn?! Geef zoveel mogelijk de juiste informatie, wees eerlijk. Je kan ervoor kiezen te vertellen dat het lijf van opa Duf en van Lotje niets meer kan voelen. Opa's en Lotjes gedachten zijn nu in de wolken. Als kinderen het aandurven, laat ze dan tijdens het opbaren voelen aan het lijf, dat het leven eruit is. Heel heftig, maar als je kind het kan, laat het gebeuren. Laat ze vertellen over hun ervaringen, benoem wat je ziet en voelt. Het weten is nodig om de Dood een plek te kunnen geven. Hoe moeilijk, hoe emotioneel, hoe eerlijk.
 
Kinderen van negen tot en met twaalf jaar hebben de neiging hun verdriet weg te duwen. Zij hebben veiligheid nodig om zich te uiten. Zij voelen ook het verdriet van hun ouders; zij willen hun ouders beschermen... En ouders willen hun kinderen beschermen. Laat het zien aan elkaar, laat je emoties de vrije loop. Je zult zien dat verdriet delen kan zorgen voor een band met elkaar. Je zult zien dat net als de drie bomen, de wond warmte nodig heeft, zodat hij weet dat hij erbij hoort.

Tot zover de bijbehorende gevoelens. Volgende keer meer over signalen, als een kind dreigt vast te lopen. Ook laat ik jullie meekijken hoe kinderen om kunnen gaan met rouw.
 
Juf Miriam
 

Plaats een reactie

Zelf een opmerking of een tip? Plaats hier je comment en geef jouw advies!

 



captcha

Andere columns van miriam-van-broekhuizen